Giżycko a Święty Brunon z Kwerfurtu

Giżycko - miasto o stosunkowo niedługiej historii, nie miało w swoich dziejach wielkich postaci. Najwybitniejszym giżycczaninem pozostaje historyk Wojciech Kętrzyński (1838-1918), jednak mimo całego szacunku dla jego osiągnięć jest on postacią o wymiarze co najwyżej ogólnopolskim. Tymczasem pewien zbieg okoliczności z początku XX w. spowodował, że miasto zyskało możliwość włączenia do swoich skromnych dziejów osobistości o wymiarze ogólnoeuropejskim, ba nawet ogólnochrześcijańskim – św. Brunona (zm. 1009 r.).

Giżycko leży na przesmyku między jeziorami Niegocin a Kisajno (w systemie wodnym Mamr), w centrum krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Pierwsze ślady działalności człowieka pochodzą jeszcze z epoki kamiennej. Nad jeziorem Popówka Mała odkryto bowiem róg renifera ze śladami obcinania krzemiennym narzędziem, datowany na 15-14 tysięcy lat przed Chrystusem. Już w pierwszych stuleciach po Chrystusie obszar ten zamieszkiwało pruskie plemię Galindów, wspomniane pierwszy raz w dziele aleksandryjskiego geografa Ptolemeusza (90-168). Przetrwało ono w okolicach Giżycka do czasu podboju tych ziem przez Krzyżaków, choć mocno przeludnione w związku z wcześniejszymi walkami z władcami Polski. W samym Giżycku i okolicach stwierdzono liczne ślady działalności Galindów.

Pierwszą historyczną informację o okolicach Giżycka przekazał XV-wieczny warmiński kronikarz Plastwich. Opierając się na XIV-wiecznych źródłach doniósł on o wielkim królu galindzkim Ysegupsie, mieszkającym pół mili od Leiczen nad jeziorem Nabentine w kierunku na Litwę. W nazwach tych łatwo można odnaleźć zniekształcone nazwy Giżycka (niem. Lötzen) i Niegocina. Pozwala to na umiejscowienie jego grodu na terenie dzisiejszego Giżycka lub w jego okolicy.

Ysegups to jedyne źródłowo potwierdzone imię z terytorium Galindii przedkrzyżackiej. Trudno bliżej określić kiedy żył ów naczelnik (bo o królu w Prusach nie ma wówczas mowy), ale nie ma powodu odrzucania wiarygodności tej informacji. Poświadcza ona dobitnie znaczenie okolic Giżycka jeszcze w okresie pogańskim. Właśnie z Ysegupsem niektórzy wiążą postać świętego Brunona z Kwerfurtu.

autor: dr Grzegorz Białuński